Quem di diligunt, adolescens moritur (Wybrańcy bogów umierają młodo) mawiał Titus Maccius Plautus. Czy tak było w przypadku Haliny Poświatowskiej? Za życia nie była przez krytykę szczególnie ceniona: jej osobna i osobista, intymna liryka znajdowała się na marginesie głównego nurtu, w którym klasycy dyskutowali z romantykami. Później wyraźnie się to zmieniło: Poświatowską zaczęto czytać, analizować, a nawet śpiewać. Jak twierdzi jej biografka Kalina Błażejowska, ze względu na swoje wiersze o miłości i wczesną śmierć otoczona jest nimbem sentymentalizmu, jednak osobiście "była złośliwa, egocentryczna, uparta."
Urodziła się 9 maja 1935 roku w Częstochowie, pod nazwiskiem Halina Myga, , jednak na chrzcie ksiądz odnotował imię Helena, uznając Halinę za nienależące do kanonu świętych. Jako dorosła poetka przywróciła swoje pierwotne imię. Należała do rzemieślniczej rodziny, a jej rodzice mieli jeszcze troje dzieci: Zbigniewa, Małgorzatę i Elżbietę. Poetka rozpoczęła swoją edukację w gimnazjum Nauka i Praca w Częstochowie, a później w I Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego dla dziewcząt.
Jednym z najważniejszych wydarzeń wpływających na życie Haliny Poświatowskiej były II wojna światowa i okupacja Częstochowy. Rodzina poetki zmuszona była przebywać w ukryciu, w zimnej i wilgotnej piwnicy, od 15 stycznia 1945 roku aż do wyzwolenia jej rodzinnego miasta. Długie miesiące spędzone w ciemności i złych warunkach sprawiły, że poetka zachorowała na anginę i zaraziła się bakterią paciorkowca. Spowodowało to późniejsze rozwinięcie się zapalenia stawów i powstanie poważnej wady serca, z którą Poświatowska musiała walczyć całe swoje życie. Choroba przyczyniła się także do jej przedwczesnego zgonu.
Ciężka wada serca była przyczyną częstych pobytów poetki w szpitalach i sanatoriach. Podczas jednej z takich wizyt Halina poznała swojego przyszłego męża, Adolfa Ryszarda Poświatowskiego. Był on studentem Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi i malarzem, także chorującym na serce. Ich małżeństwo zostało zawarte 30 kwietnia 1954 roku w Częstochowie, kiedy poetka miała zaledwie 19 lat. Dwa lata później jej mąż umarł.
W tym samym czasie autorka podejmowała swoje pierwsze poważniejsze próby literackie. W 1956 roku Halina Poświatowska debiutowała publikując swoje wiersze w Gazecie Częstochowskiej, natomiast rok później, w 1957 roku, ukazał się jej pierwszy tomik poezji wydany pod tytułem Hymn bałwochwalczy. Za odkrywcę jej kunsztu literackiego uważa się Tadeusza Gierymskiego, znanego krytyka literackiego i poetę.
Halina Poświatowska w 1958 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie poddała się poważnej operacji serca. Przebywając za granicą zdecydowała się odłożyć swój powrót do Polski i złożyła wniosek o stypendium w renomowanym Smiths College w Northampton. Poetka otrzymała wspomniane stypendium, ukończyła college w 1961 roku i następnie wróciła do Polski. W tym samym roku wydała także swój reportaż o życiu w Stanach Zjednoczonych.
Poświatowska była bardzo piękna kobietą, uwielbiała się stroić. "Lata 60., szare ulice, szarość, szarość, szarość. Jakby z popiołu świat. I na tej ulicy Haśka. Ona nigdy nie poruszała się sama, zawsze ktoś jej towarzyszył. Była nie tylko niezwykle piękna, ale też zupełnie inaczej wyglądała, bo koleżanki z Ameryki przysyłały jej ciuchy, które naprawdę było widać. Haśka wyglądała jak kolorowy ptak w kurniku. Jak się z nią szło przez ulicę, to sto procent ludzi oglądało się za nią, kobieta czy mężczyzna, wszyscy" - wspominał brat poetki, Zbigniew Myga.
Po powrocie ze Stanów Zjednoczonych Poświatowska zamieszkała w Domu Literatów w Krakowie. Swój czas spędzała przede wszystkim na twórczości literackiej i studiowaniu filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W 1967 roku, ze względu na poważny stan zdrowia poetki, zdecydowano się na kolejną operację, tym razem w Warszawie. Osiem dni po jej przeprowadzeniu, 11 października 1967 roku, Halina Poświatowska zmarła w wyniku powikłań. Została pochowana wraz z mężem na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie.
Twórczość poetki jest bogata i obejmuje wiele utworów skupiających się na tematyce pozamaterialnej. Poruszała zwłaszcza problematykę śmierci oraz miłości, podkreślała potęgę uczuć, kruchość ludzkiego ciała i istotę carpe diem, korzystania z każdego momentu ulotnego życia.
Jako poetka Poświatowska zadebiutowała w 1956 roku na łamach "Gazety Częstochowskiej" - dlatego też zalicza się ją do "pokolenia Współczesności", choć ona sama nie identyfikowała się z żadną grupą literacką. Za jej odkrywcę zwykło się uważać Tadeusza Gierymskiego, który po jej śmierci przyznał, że z początku zaopiekował się nią z litości, nie pokładając w niej wielkich nadziei. Jej mentorką była także Wisława Szymborska, którą o opiekę nad pogrążoną w żałobie, młodą poetką poprosił jej lekarz, profesor Julian Aleksandrowicz.
W 1957 roku ukazał się pierwszy tomik Poświatowskiej pod tytułem "Hymn bałwochwalczy". W 1961 roku opublikowała także reportaż o swoim życiu w Stanach Zjednoczonych - "Notatnik amerykański", w 1966 roku – książkę autobiograficzną - "Opowieść dla przyjaciela", opartą m.in. na korespondencji z kolejnym z ważnych w jej życiu mężczyzn, Jerzym Morawskim. Kolejne zbiory poetyckie to "Dzień dzisiejszy" (1963), "Oda do rąk" (1966) i "Jeszcze jedno wspomnienie" (1968, wydanie pośmiertne).
Miłosna poezja Poświatowskiej, kojarząca się często sentymentalnie, ma w sobie egzystencjalną głębię: Eros jest w niej spleciony z Tanatosem, pełne zmysłowości wersy podszyte są nieustannym przeczuciem śmierci.
Szczególną uwagę w swoich rozważaniach poświęciła postaciom kobiecym. Do dzieł Haliny Poświatowskiej należą przede wszystkim cztery tomiki poezji, z których ostatni został wydany pośmiertnie Hymn bałwochwalczy (1957), Dzień dzisiejszy (1963), Oda do rąk (1966) oraz Jeszcze jedno wspomnienie (1968). W innym pośmiertnym zbiorze, zatytułowanym Dzieła (1997), znalazły się niepublikowane wcześniej liryki, opowiadanie, bajki dla dzieci, dramaty oraz listy, co najlepiej obrazuje wszechstronność autorki. Halina Poświatowska jest autorką szeroko docenianą do dnia dzisiejszego co roku odbywa się Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Haliny Poświatowskiej, powstało także Muzeum Haliny Poświatowskiej w Częstochowie.
o moim domu
którego ściany
z ciepłych niedomyślnych snów
napiszę najpiękniejszy wiersz
o włosach dziecka
które nigdy nie wplączą się
w moje ręce kobiety
o ustach które posępnym pragnieniem
nie zawisną ponad niepokojem moich nocy
o miłości która rozkwita
w każdym wyszeptanym słowie
w barwie róż
w zapachu ściętej trawy
w pośpiesznym spadaniu gwiazd
w gorzkim
unicestwianiu motylich skrzydeł
zgasłych w płomieniu świecy
o miłości
doskonałej w swoim chmurnym niespełnieniu
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
