Tu próbna stacja radionadawcza Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie, fala 385 metrów – przywitał słuchaczy inżynier Roman Rudniewski. 1 lutego 1925 r. narodziła się polska radiofonia. Należy pamiętać, że zaledwie pięć lat wcześniej w amerykańskim Pittsburghu uruchomiono pierwszą na świecie stację radiofoniczną. Polska, odbudowująca się po wojnie i trwającej ponad wiek niewoli, szybko nadrabiała zaległości także w dziedzinie radiofonii.
Zaczęło się od wizyty Zygmunta Chamca, pracownika Banku Handlowego, a z zawodu lekarza, w siedzibie koncernu Siła i Światło (elektrownie polskie). Chamiec założył spółkę Polskie Radio, realne prace ruszyły dopiero dopiero po pozyskaniu dużego inwestora. Szefom firmy pomysł się spodobał i weszli do spółki.
Pierwsze próby nadajnika Polskie Towarzystwo Radiotechniczne przeprowadziło jesienią 1924 r. Wstępną gotowość osiągnęło na początku kolejnego roku. Pierwsza eksperymentalna audycja trwała godzinę. Było to naprawdę duże wydarzenie. W mieście organizowane były specjalne spotkania, którego główną atrakcją była prezentacja odbiornika i wysłuchanie nadanej audycji.
Już samo słuchanie głosu z odbiornika radiowego musiało na ówczesnych robić piorunujące wrażenie. A co dopiero, gdy trzeba było stanąć przed mikrofonem. „Stoję przed jakąś dziwaczną trąbą i myślę, że głos mój może się oddzielić ode mnie i pójść gdzieś w świat beze mnie, jego właściciela. Zabawne pomysły mają ludzie” – mówił marszałek Józef Piłsudski.
Ale na regularne audycje polscy słuchacze musieli jeszcze poczekać. Dopiero 18 sierpnia spółka otrzymała koncesję. Mimo szumnych deklaracji nie udało się jej uruchomić programu przed sylwestrem. Kolejny termin – jak donosił Kurjer Warszawski – był przewidziany na koniec marca przed świętami Wielkiej Nocy, ale z powodów „natury technicznej inaugurację […] odroczono do d. 11 kwietnia. Tymczasem odbywać się będą próby techniczne w celu dostrojenia obwodów w aparaturze”.
Ostatecznie pierwsze słowa stałego programu „Hallo, hallo. Polskie Radio Warszawa, fala 480 metrów” popłynęły dopiero 18 kwietnia 1926 r. Słuchacze mogli tez usłyszeć przemówienie ówczesnego premiera Aleksandra Skrzyńskiego, ministra wyznań religijnych i oświecenie publicznego, prezesa Polskiego Radia, a także dyrektora i pomysłodawcę Zygmunta Chamca. W części artystycznej wystąpili: pieśniarka Adela Comte-Wilgocka, a Stefan Jaracz odczytał fragmenty „Popiołów” Stefana Żeromskiego.
W społeczeństwie błyskawicznie rosło zainteresowanie nowym medium. Gdy PTR rozpoczynała emisję, miała w Warszawie zaledwie 78 radioabonentów, w roku następnym – już ponad 33 tysiące.
Polskie Towarzystwo Radiofoniczne było przedsiębiorstwem zajmującym się konstruowaniem i wytwarzaniem sprzętu radiotechnicznego, stanęło jednak do konkursu na eksploatację radiofonii w Polsce, organizowanego przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu. Nim pojawiła się decyzja o koncesji, PTR zaczęło nadawać. Regularne audycje emitowane były codziennie od 18.00 do 19.00. Na początku składały się na nie przemówienie inżyniera Rudniewskiego i występy solistów. Później dodano także komunikaty Państwowego Instytutu Meteorologii i wiadomości Polskiej Agencji Telegraficznej.
„Zaczęliśmy w zespole pięciu osób. Byłem ja, dwóch inżynierów, elektromonter i spikerka Halina Wilczyńska. Było tyle emocji, radio było taką nowością, że podchodzono do niego jak do jakiegoś dziwa, które trzeba czym prędzej zobaczyć i pochwalić się, że się je widziało i słyszało” – wspominał po latach Rudniewski.
Podobnie przygodę z radiem wspominają także inni prekursorzy. Tadeusz Bocheński pierwszy raz przed mikrofonem stanął 26 kwietnia 1926 roku: „Wyglądało to bardzo śmiesznie, bardzo prymitywnie. Po prostu przed mikrofonem stawiało się gramofon sprężynowy i trzeba było go jeszcze nakręcać, by puścić z płyty sygnał czy inny dźwięk. Zdarzało się, że ta sprężyna się rozkręcała, a wraz z nią deformowało się też nagranie”.
Spikerzy też musieli uczyć się nowego medium. Na ścianie studia wisiała dla nich specjalna instrukcja: „Mikrofon jest bezwzględny, należy doń mówić jak do kobiety, a więc delikatnie, raczej modelując głos piano, aniżeli nastawiając na wysokie tony”.
To był już okres, gdy Polskie Towarzystwo Radiotechniczne zostało zastąpione przez Polskie Radio. Zmieniło się też miejsce nadawania. Z Narbutta studio przeniosło się na Kredytową. Szybko wydłużała się też długość audycji – z dwóch do pięciu godzin dziennie, a pod koniec 1926 r do ośmiu godzin. Nadawano koncerty muzyki klasycznej, wykłady z historii, gospodarki, audycje dla rolników. Z czasem dołączono też transmisje uroczystości, mszy świętych i imprez sportowych.
W 1929 r. radio przeniosło się po raz kolejny tym razem do studia przy ul. Zielnej 25. Dwa lata później uruchomiana została stacja nadawcza niedaleko Raszyna – najsilniejsza w ówczesnej Europie. Miała ona dwa maszty o wysokości 200 m.
Na podstawie: Polskie Radio, Dzieje
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
