Kasy chorych 1919

Gdy na początku XX wieku kształtowało się polskie państwo ojcowie niepodległości nie zapomnieli o pracownikach. Józef Piłsudski, premier Jędrzej Moraczewski oraz Minister Pracy i Opieki Społecznej Bronisław Ziemiecki 11 stycznia 1919 roku, podpisali "Dekret o ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby". Dokument powstał, gdy kształtował się polski Sejm i podstawy porządku prawnego, co wymusiło użycie formuły dekretu, czyli aktu prawnego z mocą ustawy, który wydaje organ władzy wykonawczej.

Prace nad regulacjami podjęto jeszcze przed odzyskaniem niepodległości, co umożliwiło szybkie wprowadzenie przepisów. Podpisany 11 stycznia 1919 roku dokument wszedł w życie 29 stycznia i był namiastką systemu, w jakim pracownik mógł szukać oparcia, gdy zachorował.

Dekret liczył 88 stron, które precyzowały dokładnie działanie kas chorych. Pod dokumentem widniały podpisy Marszałka Józefa Piłsudskiego, który był Naczelnikiem Państwa, premiera Jędrzeja Moraczewskiego i ministra pracy Bronisława Ziemięckiego.

W tekście z 1919 r. założono, że w miastach liczących powyżej 50 000 mieszkańców powstanie kasa chorych, która będzie ubezpieczać pracujących. Organy te były urzędami z osobowością prawną.

Podstawą ubezpieczenia był stosunek pracy. Dokument wyliczał, że ubezpieczenia obowiązkowe obejmują: robotników, pomocników, czeladników, praktykantów, zatrudnionych w przemyśle i w handlu, urzędników rolnych i leśnych, maszynistów, "oraz innych pracowników zajmujących wyższe stanowiska, o ile te zatrudnienia stanowią główne źródła ich dochodów."

Składka na ubezpieczenie chorobowe stanowiła 6,5 proc. zarobku i była płatna w 3/5 przez pracodawcę i w 2/5 przez pracownika. Zasiłek chorobowy wynosił 60 proc., gdy ubezpieczony leczył się w domu i 40 proc. gdy znajdował się w szpitalu.

Świadczenie wypłacano przez 26 tygodni. W przypadku, gdy choroba była wynikiem wypadku przy pracy, zasiłek przysługiwał aż do wyzdrowienia. Pracujące kobiety, które urodziły dziecko, miały prawo do zasiłku w wysokości 100 proc. pensji przez 8 tygodni.

Jednostkami organizacyjnymi ubezpieczenia były kasy chorych z radami, składającymi się w 2/3 z przedstawicieli pracowników i w 1/3 z pracodawców.

Polscy prawodawcy, tworząc prawo na początku XX w., zaczerpnęli z wzorów niemieckich. Te były już w zaimplementowane i dobrze przetestowane na tych częściach polskiego terytorium, które odzyskano spod zaborów po I wojnie światowej.

Dekret działał do roku 1920, kiedy Sejm Ustawodawczy 19 maja wydał Ustawę o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby.

Dwa lata później rozszerzono polski system ochrony o przepisy o ubezpieczeniu na wypadek braku pracy, by w 1933 r. doszły kolejne zapisy prawne o ubezpieczeniu na wypadek niezdolności do pracy lub śmierci w wyniku wypadku przy pracy.

Władze II RP sfinalizowały system w 1934 r., kiedy instytucje ubezpieczeniowe połączono, w tak dobrze nam znany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Zdjęcie: Robotnicy i pracownicy nadzoru przy budowie mostu (ob. Poniatowskiego)
Kazimierz Naake-Nakęski Warszawa; 1907