Tadeusz Adam Kasprzycki – generał dywizji Wojska Polskiego, Minister Spraw Wojskowych w latach 1935–1939.
Urodził się 16 stycznia 1891 w Warszawie. Absolwent Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego[1] w Warszawie (1909), studiował nauki społeczne, przyrodnicze i prawo w Sorbonie i w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Paryżu oraz w Uniwersytecie w Genewie. Działał w Związku Walki Czynnej i w Związku Strzeleckim. Ukończył Oficerską Szkołę Strzelecką w Stróży i Kurs Wyższej Szkoły Oficerskiej, oraz brał czynny udział w pracach Związku Strzeleckiego, komenderując oddziałem Związku w Paryżu.
Od sierpnia 1914 dowódca Pierwszej Kompanii Kadrowej Legionów Polskich, potem w sztabie I Brygady (porucznik i kapitan). Od listopada 1914 organizator i komendant POW w Warszawie i Lublinie. W 1915 przeniesiony do pracy w Polskiej Organizacji Wojskowej, komendant organizacji w Warszawie i Lublinie. W 1917 utworzył Związek Polskich Organizacji Wojskowych. Był pracownikiem Biura Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu.
7 listopada 1918 objął dział organizacyjny w Dowództwie Wojsk Polskich w Lublinie. Od 3 grudnia 1918 kierował Adiutanturą Generalną Naczelnego Wodza i Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. W latach 1919–1921 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Paryżu. Równocześnie studiował w Prywatnej Szkole Nauk Politycznych (franc. École libre des sciences politiques). Od 1921 do marca 1927 był kolejno szefem Wydziału Planów – zastępcą szefa Oddziału IIIa Biura Ścisłej Rady Wojennej, szefem Oddziału IIIa BŚRW i szefem Oddziału III Sztabu Generalnego. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był 1 pułk piechoty Legionów w Wilnie[3]. 31 marca 1924 został awansowany do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 4. lokatą w korpusie oficerów piechoty.
17 marca 1927 Prezydent RP mianował go dowódcą 19 Dywizji Piechoty w Wilnie. Obowiązki dowódcy dywizji łączył z funkcją delegata Polski na konferencję rozbrojeniową i Komisję Wojskową Ligi Narodów. 1 stycznia 1929 Prezydent RP awansował go na stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 5. lokatą w korpusie generałów. 19 czerwca 1931 zwolniony został ze stanowiska dowódcy 19 DP, a 7 lipca 1931 wyznaczony na stanowisko zastępcy I wiceministra Spraw Wojskowych. 2 lipca 1934 Prezydent RP mianował go I wiceministrem spraw wojskowych. 12 maja 1935, po śmierci Józefa Piłsudskiego, Prezydent RP, na wniosek Prezydenta Rady Ministrów Walerego Sławka powierzył mu kierownictwo Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 13 października 1935 do 30 września 1939 był ministrem spraw wojskowych w rządach Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. 19 marca 1936 Prezydent RP awansował go do stopnia generała dywizji.
Do 1935 był prezesem zarządu Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. W 1936 otrzymał honorowe obywatelstwo gminy Zawoja. W 1936 został przewodniczącym Komitetu Głównego Zjazdu Górskiego zorganizowanego w sierpniu 1936 w Sanoku. W tym czasie został wyróżniony tytułami obywatelstwa honorowego gminy Komańcza (30 lipca 1936) oraz gminy Jaśliska. W 1938 otrzymał tytuł członka honorowego powiatu leskiego, jego gmin zbiorowych oraz miast Lesko i Ustrzyki Dolne. 20 grudnia 1937 został prezesem powołanego wówczas Polskiego Towarzystwa Wypraw Badawczych. Był też członkiem władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich. Na Gubałówce koło Kościeliska generał Kasprzycki wykupił grunty i razem z siostrą Zofią i Tadeuszem Katelbachem zaczął w 1937 budować hotel Salamandra (zwanym nieoficjalnie od nazwiska kochanki generała Kajzerhofem), na poczet czego zaciągnął kredyt w wysokości 90 tys. zł w banku BGK. W związku z tym ze środków wojskowych powstała droga wiodąca grzbietem Gubałówki, co budziło znaczne kontrowersje.
W dniu 12 maja 1939 żona generała Maria ze Strychalskich popełniła samobójstwo, a syn – uczeń gimnazjum – zerwał kontakty z ojcem. Prawdopodobną przyczyną tych rodzinnych komplikacji był romans z aktorką Zofią Kajzerówną w Calgary, z którą zaraz po śmierci żony ożenił się, mimo sprzeciwu Śmigłego-Rydza.
Podczas kampanii wrześniowej wraz z rządem i młodą żoną ewakuował się do Rumunii, gdzie został internowany. Z Rumunii w 1944 przez Turcję przybył do Wielkiej Brytanii.
Podanie Kasprzyckiego o przyjęcie do służby wojskowej na Zachodzie zostało odrzucone przez rząd Sikorskiego: Pan jest odpowiedzialny za nieprzygotowanie do wojny nowoczesnej, a więc i za poniesioną klęskę, która nie jest wolna od hańby. Niech Pan Generał pozostanie w Băile Herculane. Ojczyzna nie chce Pana usług. Minister opieki społecznej w rządzie Sikorskiego Jan Stańczyk (PPS) chciał postawić m.in. Kasprzyckiego przed Trybunałem Stanu.
Od 1954 przebywał na emigracji w Kanadzie. Stronił od polityki i nie usiłował odgrywać żadnej roli publicznej. Był teozofem. Kasprzycki jest autorem Kartek z dziennika oficera I Brygady. W 1977 uzyskał doktorat honoris causa nauk politycznych na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie (PUNO).
Zmarł 4 grudnia 1978 w Montrealu.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
