Mikołaj Rej to jeden z najznakomitszych polskich poetów i prozaików, często nazywany "ojcem polskiej literatury". Urodził się 4 lutego 1505 roku w Żurawinie niedaleko Halicza. Pochodził z bardzo zamożnej rodziny szlacheckiej. Początkowo uczęszczał do szkoły w Skalbmierzu, potem we Lwowie, a następnie do Akademii Krakowskiej, w której wytrzymał tylko rok. W większości pozostaje więc samoukiem, a lata młodzieńcze spędza głównie na polowaniach i połowach ryb.
W 1525 roku biorąc pod uwagę niepełne wykształcenia Mikołaja, ojciec postanawia wysłać go na kilka lat na dwór magnacki Andrzeja Tęczyńskiego, aby nabrał tam manier i ogłady towarzyskiej. W tym czasie Rej pobiera lekcje ortografii, literatury oraz stylistyki i powoli odkrywa w sobie zainteresowanie poezją. Po śmierci ojca powraca do Ziemi Chełmskiej, żeby zająć się odziedziczonym po nim gospodarstwem. Z powodzeniem zarządza otrzymanym majątkiem, dzięki czemu staje się człowiekiem zamożnym. W 1531 roku ożenił się z Zofią Kościeniówną, szanowaną siostrzenicą arcybiskupa lwowskiego. Wiódł z nią szczęśliwe życie.
Rej był osobą bardzo aktywną i towarzyską, często uczestniczył w codziennym życiu mieszczaństwa, podróżował po całym kraju, brał udział w sejmach i procesach o majątki. Założył też dwa miasteczka: Okszę i Rejowiec. Popierał ruch egzekucyjny, który chciał odebrać wszelkie zgarnięte dobra królewskie. Utrzymywał bliskie kontakty z królem Zygmuntem Starym oraz Zygmuntem Augustem. W zamian za przekład psałterza na język polski otrzymał od Zygmunta Starego majątek Temerowka, zaś Zygmunt August doceniając usługi obywatelskie Reja podarował mu wieś Dziewięciele.
Renesans stał się ruchem, który stopniowo podbijał całą Europę, aż w końcu trafił do Polski. Rozkwit renesansu przypada na XVI wiek. Pisarze z tego okresu tworzyli przede wszystkim po łacinie, niektórzy publikowali utworzy także w swoim ojczystym języku (możemy tu wymienić choćby Klemensa Janickiego, znany Lament świętokrzyski (Posłuchajcie, bracia miła) czy Bogurodzicę). Mikołaj Rej, mimo iż doskonałe władał łaciną zdecydował się pisać wyłącznie po polsku. Tym samym zaczął szerzyć nowoczesną wizję polskiej literatury.
Rej brał też aktywny udział w reformowaniu Rzeczpospolitej. Wzorce wywodzące się z humanizmu przekładał jednak na kulturę szlachecką, a nie dworską. Pod wpływem doktryny kalwińskiej poznanej na dworze Mikołaja Sieniawskiego zmienia wiarę, zakłada szkoły wyznaniowe i zaczyna toczyć spory teologiczne z Kościołem katolickim. W tym czasie wydaje również wiele ważnych w swoim dorobku dzieł: przekład "Psałterzu Dawidów", kazania "Postilla Pańska" oraz rozważania i komentarze do Biblii "Apokalypsis".
U schyłku życia Mikołaj Rej często zmienia miejsce zamieszkania oraz cały czas zdobywa nowe majętności. Umiera 8 września 1569 w Okszy. Miejsce jego faktycznego pochówku do tej pory pozostaje nieznane.
Mikołaj Rej był jednym z pierwszych poetów tworzących w języku polskim. Uważał, że pisanie jest jego osobistą misją społeczną, dzięki której realizuje renesansowy postulat rozwoju literatury ojczystej. Głównym adresatem jego twórczości stała się średniozamożna szlachta, co szczególnie widać w stylistyce jego najważniejszych utworów. Dzieła Reja napisane są więc językiem potocznym, często bardzo dosadnym i odwołującym się do codziennych realiów. Zajmował się także przekładem na język polski utworów religijnych.
Twórczość Reja wpisuje się w konwencje wielu gatunków literackich. Jako pierwszym wprowadził do polskiej literatury fraszkę. Jego utwory miały przede wszystkim kształtować postawę renesansowego człowieka. Pisarstwo Mikołaja Reja charakteryzuje się prostotą, obrazowością oraz gawędziarstwem. Język literacki opiera na mowie potocznej, jednocześnie przenosząc do niej elementy kultury ludowej. Wspólnym tematem jego dzieł jest moralizatorstwo i dydaktyzm. Tworzył kazania ("Postylla"), dramaty ("Żywot Józefa"), moralitety ("Kupiec"), przekłady ("Psalmy"), dialogi ("Krótka rozprawa") czy epigramaty ("Figliki"). Był autorem dwóch popularnych traktatów ("Zwierciadło", "Wizerunek"), w których poruszał kwestie dotyczące postępowań osób świeckich w okresie renesansu.
Za życia Mikołaj Rej był pisarzem cenionym i bardzo popularnym. Mimo tego, iż okazał się być twórcą bardzo płodnym i niezwykle wszechstronnym to jednak wiele jego utworów nie przetrwało do dziś. Szczególnie doceniane są jego satyry społeczno-obyczajowe, w których komentował otaczającą go rzeczywistość. Twórczość Reja ukształtowała polską literaturę na wiele lat - wielu pisarzy idąc jego śladami zaczęło odważniej głosić swoje poglądy na tematy społeczne, polityczne czy narodowe.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
