1928-03-28     2017-05-26

Zbigniew Brzeziński

Wielki Polak i Amerykanin, wybitny strateg, ogromnie zasłużony dla wolności i bezpieczeństwa Polski, skutecznie zaangażowany w przemiany ustrojowe w całej Europie Środkowej i Wschodniej. Od 1976 do 1981 roku był doradcą prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmiego Cartera w zakresie bezpieczeństwa narodowego. W 1981 uhonorowany został Prezydenckim Medalem Wolności za swą rolę w „normalizacji stosunków między USA a Chinami oraz za zasługi w zakresie polityki praw człowieka oraz bezpieczeństwa USA”. W 1985 roku brał udział w pracach Komisji ds. Broni Chemicznej przy prezydencie Ronaldzie Reaganie. W 1988 był jednym z szefów zespołu doradców prezydenta Busha seniora do spraw bezpieczeństwa. „Amerykanin, który sercem pozostał przy Polsce" – napisał o sobie we wstępie do książki „Cztery lata w Białym Domu.

Urodził się 28 marca 1928 roku w Warszawie. Był synem dyplomaty – Tadeusza Brzezińskiego oraz Leonii z domu Roman. Wczesne dzieciństwie spędził w Lille w północnej Francji, następnie w Lipsku, gdzie jego ojciec pracował jako konsul. W latach 1936-1938, gdy ojciec objął placówkę w Charkowie, Zbigniew zamieszkał z matką w Warszawie. Następnie, gdy Tadeusz Brzeziński został konsulem generalnym w Montrealu, rodzina przeniosła się do Kanady.

Zbigniew Brzeziński studiował nauki polityczne i ekonomię na Uniwersytecie McGill w Montrealu, obronił doktorat z nauk politycznych na Harvardzie. W 1958 roku Zbigniew Brzeziński uzyskał obywatelstwo amerykańskie.

W życiu prywatnym Brzeziński był mężem i ojcem. Jego żoną była rzeźbiarka Emilie Benes – stryjeczna wnuczka prezydenta Czechosłowacji Edvarda Benesa. Mieli troje dzieci: dwóch synów Iana i Marka oraz córkę – Mikę.

Jako ekspert do spraw komunizmu, w latach 60. udzielał się w kampanii prezydenckiej Johna F. Kennedy'ego, a następnie Lyndona Johnsona. W latach 1977–1981 pełnił funkcję Doradcy ds. Bezpieczeństwa Narodowego w administracji prezydenta Jimmy’ego Cartera; wywierał wówczas istotny wpływ na amerykańską politykę zagraniczną. Szczególny nacisk kładł na kwestię przestrzegania praw człowieka w Europie Wschodniej, co było ważnym czynnikiem w umacnianiu ośrodków opozycyjnych w krajach tego regionu. Odegrał kluczową rolę w kształtowaniu amerykańskiego wsparcia dla polskiej „Solidarności" oraz w udaremnieniu inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Polskę w grudniu 1980 roku. Przez cały tamten czas był niezwykle zaangażowany w sprawy polskie, współpracował z liderami środowisk Polonii amerykańskiej, pozostawał w bliskich kontaktach z Papieżem Janem Pawłem II, udzielał poparcia Radiu Wolna Europa, ściśle współdziałał z Janem Nowakiem-Jeziorańskim.

To również Zbigniew Brzeziński był pomysłodawcą doktryny ograniczonej wojny jądrowej, czyli dyrektywy 59, którą Carter podpisał w 1980 roku. Doktryna ta zakładała w przypadku wojny nuklearnej amerykański atak jądrowy na cele militarne wroga (nie zaś na skupiska ludności cywilnej), by uniemożliwić mu odwet. Ma dużą zasługę w powstrzymaniu sowieckiej interwencji w Polsce – pod koniec 1980 roku przekonał swojego zwierzchnika, prezydenta Cartera, o wystosowanie do ZSRR ostrzeżenia o konsekwencjach ewentualnej interwencji w Polsce.

Doświadczenie i wiedzę polityczną łączył z pracą naukową. Był twórcą Instytutu Badań nad Przemianami Międzynarodowymi na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W latach 1960–1989 wykładał na uczelniach amerykańskich, m.in. na Harvardzie, Uniwersytecie Columbia i Uniwersytecie Johns Hopkins

Po obaleniu komunizmu, do czego w znaczący sposób się przyczynił, aktywnie wspierał polskie przemiany, a także transformację ustrojową w innych krajach regionu. Dzięki swojej wiedzy, doświadczeniu oraz kontaktom, skutecznie pozyskiwał władze Stanów Zjednoczonych dla sprawy polskich reform. Wspierał utworzenie Funduszu Stabilizacyjnego, postulat redukcji polskiego długu, a także programy eksperckiego wsparcia dla budowy i rozwoju gospodarki rynkowej w Polsce. Był jednym z inicjatorów powstania Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości, w którym następnie pełnił funkcję Członka Rady Dyrektorów. Od 1990 roku Fundusz wsparł prawie 100 tysięcy polskich przedsiębiorców. W 1999 roku Fundusz otrzymał Specjalną Nagrodę Gospodarczą Prezydenta RP „Za szczególny wkład w rozwój polskiej gospodarki”. Po wypełnieniu głównych celów przez Fundusz Przedsiębiorczości, Profesor Brzeziński podejmował wysiłki, aby środki wypracowane przez Fundusz dalej służyły polskiemu społeczeństwu. Konsekwencją tych działań było utworzenie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, która rozpoczęła swą działalność w roku 2000.

Zbigniew Brzeziński odegrał niezwykle istotną rolę w zapewnieniu Polsce trwałego bezpieczeństwa. Aktywnie zabiegał o doprowadzenie do rozszerzenia NATO oraz o uzyskanie przez Polskę członkostwa w Sojuszu; to w dużej mierze dzięki Jego niestrudzonym działaniom Polska znalazła się w euroatlantyckiej wspólnocie krajów połączonych tymi samymi wartościami.

Za wielki wkład w rozwój stosunków polsko-amerykańskich w 1995 roku został odznaczony przez Prezydenta Lecha Wałęsę Orderem Orła Białego. Wcześniej, w 1981 roku, otrzymał Prezydencki Medal Wolności, najwyższe odznaczenie w USA.

Zmarł w 2017 roku w Falls Church w USA. Ceremonia pogrzebowa odbyła się w czerwcu w Waszyngtonie. W trakcie uroczystości mowę pożegnalną wygłosił Jimmy Carter.


ZDJĘCIE: Hachette Book Group



TROCHĘ HISTORII, TROCHĘ KULTURY - INDEX


COPYRIGHT

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.


DZIAŁ HISTORIA/KULTURA PAI WYŚWIETLONO DOTYCHCZAS   10065491   RAZY






HISTORIA I KULTURA
W POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ


Ten kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

W DZIALE HISTORIA - KULTURA PAI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO 1470 TEMATÓW



×
NOWOŚCI ARCHIWUM DZIAŁANIA AGENCJI HISTORIA-KULTURA BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU