1902-03-01     1992-07-02

Antoni Szacki "Bohun"

Pochodził z rodziny inteligenckiej. Był najmłodszym synem inżyniera-leśnika i Marii z domu Snarskiej, córki profesora wydziału matematyki i fizyki Uniwersytetu w Wilnie. W 1905 r. cała jego rodzina została zesłana przez władze carskie na Syberię, do Tomska. Był to wyrok za działalność ojca Antoniego w ruchu rewolucyjnym. Cała rodzina przebywała na Syberii do 1910 r., kiedy to zmarł jego ojciec.

Wiosną 1911 r., przenieśli się do Charkowa, gdzie młodociany Antoni uczęszczał do Gimnazjum i gdzie przeżył burzliwy okres wojny domowej i rewolucji bolszewickiej 1918 r.

W roku 1919 powrócił do Warszawy i wiosną roku 1920, na ochotnika wstąpił do odradzającej się Armii Polskiej, otrzymując przydział do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Podczas wojny 1920 roku został ciężko ranny i dostał się do niewoli bolszewickiej, z której zwolniono go dopiero po podpisaniu pokoju ryskiego (18 marca 1921 r..) Jesienią 1923 r., rozpoczął studia na Wydziale Mechaniki Politechniki Warszawskiej, podejmując jednocześnie pracę w Polskiej Kasie Oszczędności na ul Jasnej.

W 1924 r. wstąpił do Szkoły Podchorążych w Warszawie. W maju 1926 r., jeszcze jako kadet tej uczelni brał udział w walkach z wojskami Piłsudskiego, w trakcie których został ranny.

Rok później otrzymał nominację oficerską na podporucznika i został skierowany do 76 pułku piechoty w Grodnie, w którym służył do 1939 r. Najprawdopodobniej w 1934 r. wstąpił do Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR).

Na początku kampanii wrześniowej trafił do sztabu Armii "Prusy". Po jej rozbiciu przez Wehrmacht trafił do Lwowa, gdzie został wzięty do niewoli niemieckiej, z której następnie zbiegł i przedostał się do Krakowa. Ostatecznie osiadł w Zagnańsku.

W 1940 r. wstąpił do Związku Jaszczurczego a następnie do NSZ. Początkowo pełnił funkcję szefa sztabu Okręgu V - Kielce, a od sierpnia 1944 r. dowódcy Brygady Świętokrzyskiej.

Kwiecień i maj 1944 r. były miesiącami intensywnego szkolenia oddziałów partyzanckich NSZ, komuniści rozpoczęli bowiem napady w terenie mające na celu wymordowanie narodowców. Równocześnie nadszedł ściśle tajny rozkaz Komendanta Głównego NSZ płk dypl. Tadeusza Kurcyusza „Żegoty” do Komendy V Okręgu, polecający rozformowanie oddziałów leśnych NSZ i przejście do bardzo ścisłej konspiracji, ponieważ zmienia się w Polsce okupacja niemiecką na sowiecką. W Górach Świętokrzyskich większość partyzantów była zdekonspirowana. co znacznie utrudniało możliwość ich zamelinowania, ponadto teren był mocno nasycony przez działaczy komunistycznych – sowieckich i „polskich”, którzy w krótkim czasie mogliby wymordować żołnierzy rozproszonych. Istniało także niebezpieczeństwo, że partyzanci NSZ – czując się bezpieczniej w zgrupowaniu – opuściliby własne szeregi wstępując do oddziałów leśnych innych organizacji. Argumenty te przekonały Komendanta Głównego NSZ, który polecił ostatecznie pozostawić oddziały na Kielecczyźnie w dotychczasowej formie. Były one przede wszystkim bazą dla wszystkich zdekonspirowanych członków NSZ. a także siłą przeciwdziałającą terrorowi gestapo i komuny. Wobec wzmożonych akcji komunistów przeciw NSZ, Komenda Okręgu V Kielecko-Radomskiego zarządziła koncentrację oddziałów. Rozkazem ppłka Olgierda z 30 czerwca 1944 r. został utworzony 204 Pułk Piechoty NSZ Ziemi Kieleckiej, w skład którego weszły oddziały „Bema” i „Dymszy” z Okręgu Kieleckiego, „Żbika” i „Łosia” z Okręgu Częstochowskiego i „Stepa” z Okręgu Lubelskiego, dowódcą mianowano mjr. Eugeniusza Kernera „Kazimierza”. 8 sierpnia 1944 r. do 204. PP dołączył oddział „Bohuna”. Miejscem postoju narodowców był dworek w Lasocinie, w północnej części powiatu włoszczowskiego.

Dowództwo NSZ wychodziło z założenia, że Polska ma dwóch wrogów – nie tylko nazistowskie Niemcy, ale i sowiecką Rosję. Powołana Brygada walczyła z oddziałami komunistycznymi AL i sowieckimi, a szczególnie chroniąc ludność przed morderstwami i grabieżami grup komunistycznych oraz represjami i pacyfikacjami prowadzonymi przez oddziały niemieckie.

Rozkazem specjalnym nr 3 z 11 sierpnia 1944 r. Komendy Okręgu Kielecko – Radomskiego NSZ, podpisanym przez dowódcę mjr. Olgierda Mirskiego, a przygotowanym przez jego sztab z „Bohunem” na czele, została zorganizowana na terenie tego okręgu „większa jednostka taktyczna”. 11 sierpnia 1944 r. w Lasocinie powstała Brygada Świętokrzyska NSZ. W jej skład weszły wszystkie oddziały bojowe NSZ z Okręgów V, VII (dawny III – Lubelski), VIII (dawny IV – Częstochowski) oraz wymagający ukrywania się członkowie NSZ z Okręgu I – Warszawskiego. BŚ tworzył kilkusetosobowy 204 PP mjr Eugeniusza Kernera, a w nim oddziały (później kompanie): por. „Stepa” (z Okręgu III – Lubelskiego), por. „Żbika” (powstał we wrześniu 1943 r. na terenie pow. włoszczowskiego), pchor. „Dymszy” (pow. Opatowski?), por. „Bema” (powstał w lutym 1944 na terenie pow. stopnickiego), pchor. „Łosia” (z terenu pow. pińczowskiego) oraz ppor. „Boppa” (poprzednio zast. dowódcy w oddziale por. „Bema”) – nowo powstały z pozostałych żołnierzy i ochotników NSZ. Pułk ten został uzupełniony grupą ok. 300 żołnierzy z pow. Kielce – Północ, którzy dołączyli 8 sierpnia wraz z oficerami ze sztabu Okręgu V. Początkowo Brygada liczyła ok. 850 żołnierzy, w tym ok. 50 oficerów, zgrupowanych w dawnym 204 PP i nowym 202 PP każdy po dwa bataliony, składające się z 3 kompanii, oddziałów towarzyszących i sztabu. Dowódcą został Antoni Szacki „Bohun”.

Pod jego dowództwem 17 stycznia 1945 r. jednostka ta wycofała się przed nacierająca Armia Czerwoną z Kielecczyzny przez Śląsk do Czech, gdzie 6 maja 1945 r. wyzwoliła hitlerowski obóz koncentracyjny dla kobiet w Holisovie koło Pilzna. 7 maja 1945 r. połączyła się z siłami amerykańskimi dowodzonymi przez gen. Pattona. Gdy Wielka Brytania odmówiła jej wcielenia do PSZ, została zdemobilizowana i przekształcona w Kompanie Wartownicze w amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec.

Po przekształceniu Brygady Świętokrzyskiej w I Grupę Kompanii Wartowniczych przy III Armii USA, a następnie po usunięciu go z funkcji dowódcy tej grupy, przebywał do 1949 r. w Niemczech. Następnie przeniósł się do Francji gdzie zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

W 1950 r. władze PRL wystąpiły do władz francuskich z wnioskiem o ekstradycję jego osoby, oskarżając go o kolaborację. Do odrzucenia wniosku przyczyniły się m.in. świadectwa Żydówek&-więźniarek z obozu Holiszów, które zaświadczyły przed sądem, że Szacki jako dowódca Brygady Świętokrzyskiej uratował im życie. Po fiasku starań o ekstradycję komuniści podjęli próbę porwania Szackiego przez grupę terrorystów-dywersantów, ale akcja nie powiodła się.

W 1955 r. przeniósł się do USA. Płk „Bohun” pracował w wielkiej firmie hodowli róż, utrzymując również stosunki z wcześniej przybyłymi do USA kolegami z Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Dorosłe dzieci ukończyły studia, założyły rodziny i osiedliły się przeważnie w Kalifornii. Wielkie odległości, np. od Chicago, gdzie w największym skupisku polonijnym w USA żyła liczna grupa NSZ-owców, nie pozwalały na kontakty codzienne. Szacki przyjeżdżał na najważniejsze spotkania, np. w styczniu 1970 r. na zjazd w Chicago z okazji 25 rocznicy wymarszu Brygady z Polski na Zachód. W 1984 r. przemawiał na Zjeździe w Oakville (stan Connecticut w regionie Nowej Anglii), odbytym w 40-tą rocznicę utworzenia Brygady Świętokrzyskiej, ale głównie utrzymywał kontakty pisemne.

Zmarł 2 lipca 1992 r.

Kariera wojskowa

Wstępuje ochotniczo do Wojska Polskiego.: 1919 r.
Służba w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich.: ?? - ??
Kadet Szkoły Podchorążych w Warszawie.: 1924 - 1927 r.
Dowódca plutonu w szkole podoficerskiej 76 Pułku Piechoty (Grodno).: 1927 - 1929 r.
Oficer uzbrojenia 76 Pułku Piechoty.: 1929 r.
Oficer ewidencji personalnej 76 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Prezes spółdzielni wojskowej 76 Pułku Piechoty.: 1928 - wrzesień 1939 r. Adiutant 76 Pułku Piechoty.: ?? - wiosna 1930 r.
Dowódca 3 Kompanii w 76 Pułku Piechoty.: wiosna 1930 - ??
Uczestnik kursu łączności w Zegrzu.: jesień 1932 - ??
Dowódca oddziału łączności 76 Pułku Piechoty.: ?? - jesień 1934 r.
Komendant szkoły podoficerskiej w 76 Pułku Piechoty.: jesień 1934 - wrzesień 1939 r.
Oficer w sztabie Armii Prusy.: 2 września 1939 - ??
Członek Związku Jaszczurczego.: 1940 - 1942 r.
Szef sztabu Komendy Okręgu Wojskowego V Kielce-Radom Związku Jaszczurczego.: marzec - wrzesień 1942 r.
Szef sztabu Okręgu V Kielce NSZ/NSZ-ZJ.: wrzesień 1942 - lipiec/sierpień 1944 r.
Komendant Inspektoratu Nr 3 Południowo-Zachodniego NSZ.: ?? - luty 1944 r.
Dowódca Brygady Świętokrzyskiej NSZ.: 11 sierpnia 1944 - 15 września 1945 r.
Dowódca I Grupy Kompanii Wartowniczych przy III Armii Stanów Zjednoczonych.: 15 września 1945 - kwiecień 1946 r.






HISTORIA I KULTURA
W POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ


Ten kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

W DZIALE HISTORIA - KULTURA PAI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO 1568 TEMATÓW





COPYRIGHT

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.


ARTYKUŁY DZIAŁU HISTORIA/KULTURA PAI WYŚWIETLONO DOTYCHCZAS   10 102 451   RAZY



×
NOWOŚCI ARCHIWUM WIADOMOŚCI HISTORIA-KULTURA DZIAŁANIA AGENCJI BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU