1899-10-24     1968-10-19

Anatol Stern

Anatol Stern urodził się 24 października 1899 w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej jako syn dziennikarza. W stolicy chodził do szkoły, jego gimnazjalnym kolegą był Aleksander Wat. Studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. Studiów jednak nie ukończył, a zajął się awangardową twórczością literacką. W swoich poglądach był nowatorski do tego stopnia, że w listopadzie 1919 zajęła się nim władza, osadzając go w areszcie w związku z podejrzeniem bluźnierstwa. W sprawie Sterna protestowali wówczas pisarze (m.in. Żeromski, Staff i Berent). Już w 1919 r. wydane zostały jego pierwsze tomiki wierszy Nagi człowiek w śródmieściu oraz Futuryzje. Wyraźnie już manifestowało się w nich, jak negatywnie poeta odnosił się do tradycji i konwencji, stawiając na futurystyczny witalizm, entuzjazm i biologizm. Anarchia połączona z absolutnym wyzwoleniem mieszkańca wielkiego miasta widoczna była także w jego jednodniówkach i manifestach. Jako bliski współpracownik Aleksandra Wata Stern publikował z nim w obsceniczno-dadaistycznym "dwumiesięczniku prymitywów" - piśmie "gga". Swoje poglądy artystyczne wyraził w dwóch publikacjach futurystycznych – "Jednodńuwce futurystuw" oraz "Nożu w bżuhu".

Razem z Jarosławem Iwaszkiewiczem redagował w latach 1921–1923 pismo „Nowa sztuka”. Jego utwory często buntownicze i anarchistyczne ukazywały się w futurystycznych jednodniówkach Tak, Gga, Niebieskie pięty, a także w „Skamandrze”, „Zwrotnicy” oraz „Wiadomościach Literackich”. Stern interesował się też kinematografią. Pisał krytyki filmowe, ale również był popularnym scenarzystą (m.in. Przedwiośnie, Wiatr od morza, Co mój mąż robi w nocy, Pani minister tańczy, Znachor, Kłamstwo Krystyny). Należał do Rady dla Spraw Kultury Filmowej.

W latach 30. XX w. w jego twórczości można zaobserwować zwrot w kierunku liryki opisowo-refleksyjnej (Rozmowa z Apollinem). We wrześniu 1939 r. Stern wyjechał do Lwowa. Został tam wraz z innymi twórcami, m.in. Aleksandrem Watem, Władysławem Broniewskim i Tadeuszem Peiperem, aresztowany przez władze sowieckie i wysłany wgłąb ZSRS. Na mocy układu Sikorski-Majski opuścił więzienie i wstąpił do armii gen. Andersa. Razem z armią dotarł do Palestyny, gdzie mieszkał do 1948 roku. Wydawał tam swoje utwory w języku hebrajskim. Równolegle można zaobserwować w poezji Sterna wyciszanie wątków awangardowych oraz coraz częstsze pojawianie się elementów tradycyjnej liryki opisowo-refleksyjnej, sygnalizowanych już w zbiorze "Rozmowa z Apollinem" (1938).

W 1948 r. zdecydował się na powrót do Warszawy. W latach 1955-56 był kierownikiem literackim w zespole filmowym "Iluzjon". Stern początkowo nie mógł publikować, gdyż pamiętano jego awangardowe i anarchistyczne prace sprzed wojny. Po 1956 r. wydawał utwory wspomnieniowe, wśród nich poświęcony Brunonowi Jasieńskiemu wiersz Do przyjaciela. Kolejnymi pracami były eseje biograficzne o Majakowskim, Jasieńskim i Apollinairze. Z czasem krytyka zaczęła doceniać dzieło Sterna, przyglądając się bliżej nie tylko jego dorobkowi poetyckiemu czy eseistycznemu, ale również interpretując wnikliwie jego powieści i utwory prozatorskie.

"Malarstwo i poezja pierwszej połowy naszego stulecia musiały uruchomić swe obrazy, jeśli chciały wytrzymać konkurencję filmu. Wybuchające, nakładające obraz na obraz wiersze Anatola Sterna głoszą triumf ruchu, ustawicznej przemiany materii, trudu ludzkiego i wynalazczości" – napisał w 1957 roku na łamach tygodnika "Przegląd Kulturalny" poeta Mieczysław Jastrun.

Stern zmarł w Warszawie w październiku 1968 r. i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.






HISTORIA / KULTURA W PAI - ARCHIWUM

COPYRIGHT

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.


ARTYKUŁY DZIAŁU HISTORIA/KULTURA PAI WYŚWIETLONO DOTYCHCZAS   10 073 627   RAZY






HISTORIA I KULTURA
W POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ


Ten kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

W DZIALE HISTORIA - KULTURA PAI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO 1477 TEMATÓW



×
NOWOŚCI ARCHIWUM DZIAŁANIA AGENCJI HISTORIA-KULTURA BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU