1882-03-14     1969-10-21

Wacław Franciszek Sierpiński

Profesor Wacław Sierpiński – znakomity, światowej sławy uczony, wybitny matematyk, wielki patriota, tytan pracy, jeden z twórców tzw. warszawskiej szkoły matematycznej która - obok krakowskiej i lwowskiej – współtworzyła polską szkołę matematyczną. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wykorzystując swoje zdolności matematyczne, brał udział w rozszyfrowywaniu depesz kurierów rosyjskich, co spowodowało, że informacje i rozkazy dowódców Armii Czerwonej najpierw znane były Polakom.

Był jednym z najwybitniejszych na świecie badaczy teorii mnogości, która zajmowała się zagadnieniem nieskończoności. Zajmował się między innymi zbiorami samopodobnymi, czyli takimi, których części są podobne do całości. Nie ma na świecie matematyka, który nie zna krzywej uniwersalnej Sierpińskiego czy krzywej trójkątowej Sierpińskiego. To za jego sprawą matematycy polscy w okresie międzywojennym skoncentrowali swoje badania na teorii mnogości i jej zastosowaniach. Międzynarodowa Unia Astronomiczna postanowiła upamiętnić matematyka nazywając jego imieniem krater na Księżycu.

Wacław Franciszek Sierpiński

Wacław Franciszek Sierpiński urodził się 21 marca 1882 roku w Warszawie i również w Warszawie zmarł w 1969 roku. Jego życie przypadało na bardzo trudny okres w dziejach Polski. Okres zaboru rosyjskiego, dwie wojny światowe. W okresie zaboru rosyjskiego, w czasach intensywnej rusyfikacji, Wacław Sierpiński studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Już wtedy demonstrował swój patriotyzm. Jak sam opowiadał „…musieliśmy zaliczyć roczny kurs języka rosyjskiego. Każdy student miał za punkt honoru, aby mieć jak najgorsze stopnie z tego przedmiotu. Ja nie odpowiedziałem na żadne pytanie w czasie całego kursu i otrzymałem ocenę niedostateczną….”. Ostatecznie lektor zmienił ją na dobrą.

Po ukończeniu studiów Wacław Sierpiński przez krótki okres był nauczycielem matematyki w Warszawie, w gimnazjum żeńskim. Pracował tam krótko, bo w 1905 roku wziął czynny udział w strajku szkolnym, który był protestem przeciwko rusyfikacji w polskich szkołach. Musiał opuścić Warszawę. Później był Kraków, Uniwersytet Lwowski, aż do wybuchu pierwszej wojny światowej.

W czasie pierwszej wojny światowej Wacław Sierpiński wraz z całą rodziną został wywieziony w głąb Rosji. Ponieważ już wtedy znany był ze swoich odkryć matematycznych, staraniem uczonych rosyjskich został sprowadzony do Moskwy. Tam, na Uniwersytecie Moskiewskim powstało wiele ważnych prac naukowych. Po zakończeniu wojny Sierpiński wrócił na krótko do Lwowa, ale od 1919 roku został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego i do końca swojej kariery naukowej był z nim związany.

Przytoczymy tu jeden mało znany, ale ciekawy epizod z życia Wacława Sierpińskiego z okresu międzywojennego. Wszyscy znają historię tzw. ,,cudu nad Wisłą”, ale nie wszyscy wiedzą, jaką rolę w tym wielkim militarnym zwycięstwie nad bolszewicką armią odegrał Sierpiński. Otóż wykorzystując swoje zdolności matematyczne, brał udział w rozszyfrowywaniu depesz kurierów rosyjskich, co spowodowało, że informacje i rozkazy dowódców Armii Czerwonej najpierw znane były Polakom.

W ciężkich latach okupacji prowadził tajne wykłady podziemnego uniwersytetu. W tym czasie również powstawały prace naukowe i książki. Jednak mimo propozycji publikowania ich w czasopismach zagranicznych, profesor Sierpiński czekał… Czekał na wolną Polskę i możliwość publikowania swoich prac w polskich czasopismach naukowych. W ten sposób przekazywał przesłanie, że „Polska będzie”.

Dokonania naukowe Wacława Sierpińskiego są związane głównie z teorią liczb i teorią mnogości. Teoria liczb, to nauka, która zajmuje się badaniem właściwości liczb, głównie naturalnych, choć nie tylko. Takim przykładowym zagadnieniem jest poszukiwanie liczb pierwszych, co ma duże znaczenie praktyczne np. w kryptografii.

Spróbujemy tu odpowiedzieć, nie-matematykom, o jednym ciekawym wyniku Sierpińskiego z tej dziedziny. Otóż Sierpiński, jako pierwszy na świecie podał przykład liczby absolutnie normalnej. Liczba normalna to taka liczna niewymierna, w której cyfry występują z równomierną częstością (nie powtarzają się regularnie, okresowo, ale występują tak samo często). Zatem liczba normalna powinna przy dostatecznie dużej liczbie cyfr być zapisana przez 10 % jedynek, 10 % dwójek itd.

Stwierdzono, co ciekawe, że w pierwszych 30-u milionach cyfr liczby π wszystkie cyfry występują równomiernie, jednak to wcale jeszcze nie oznacza, że liczba π jest normalna, bo nie wiadomo co będzie gdy weźmiemy, np.: sto milionów cyfr liczby π? Z kolei liczba absolutnie normalna to taka, która jest normalna niezależnie od tego w jakim systemie liczbowym zostanie napisana, a więc będąc normalna w systemie dziesiątkowym pozostaje normalna w systemie dwójkowym, trójkowym i każdym innym. Tezę, że takie liczby muszą istnieć udowodniono już wcześniej, ale Sierpiński jako pierwszy pokazał konstrukcję takiej liczby.

Druga dziedzina badań Wacława Sierpińskiego, to teoria mnogości, czyli nauka o zbiorach. Przytoczmy tu ciekawy zbiór, który nazwano „dywanem Sierpińskiego”. Wyobraźmy sobie, że kwadrat dzielimy na dziewięć jednakowych kwadratów. Następnie usuwamy środkowy. Tak samo postępujemy z ośmioma pozostałymi – odrzucamy z nich środkowe kwadraty i tak postępujemy bez końca…

To nie są oczywiście najważniejsze osiągnięcia Profesora Sierpińskiego. Matematyk opublikował ponad 700 prac naukowych i około 30 książek z wielu dziedzin matematyki. Pracował bezustannie do końca życia. W wieku 78 lat odszedł na emeryturę z Uniwersytetu Warszawskiego, ale do 85 roku życia prowadził seminarium z teorii liczb w Polskiej Akademii Nauk. Ostatnią książkę wydał gdy miał 82 lata, a prace naukowe publikował nieprzerwanie aż do śmierci, w wieku 87 lat.



TROCHĘ HISTORII, TROCHĘ KULTURY - INDEX


COPYRIGHT

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.


DZIAŁ HISTORIA/KULTURA PAI WYŚWIETLONO DOTYCHCZAS   10065838   RAZY






HISTORIA I KULTURA
W POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ


Ten kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

W DZIALE HISTORIA - KULTURA PAI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO 1470 TEMATÓW



×
NOWOŚCI ARCHIWUM DZIAŁANIA AGENCJI HISTORIA-KULTURA BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU