43 lata temu, 18 marca 1980 r. w Meksyku, zmarła Tamara Łempicka, polska malarka, jedna z najważniejszych przedstawicielek estetyki art déco. Jej prochy zostały rozsypane z helikoptera nad wulkanem Popocatepetl – dokładnie tak, jak sobie przed śmiercią zażyczyła.

W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku najmodniejsza portrecistka Paryża. W latach czterdziestych zawojowała artystyczny świat Hollywood. Modna, szykowna i utalentowana. Tamara Łempicka a tak naprawdę Maria Gurwik-Górska. "Robię, co chcę i nienawidzę robić tego, co muszę. Moje życie nigdy nie było konwencjonalne" – mówiła królowa art deco

Jej pasja do malarstwa rozpoczęła się w sposób dość niezwykły. Matka Tamary zapragnęła portretu córki. W tym celu zgłosiła się do słynnej w Polsce portrecistki, tworzącej w technice pastelowej, która zmuszała dziewczynkę do długich i nudnych godzin pozowania w określonych porach dnia. Gdy w końcu zakończyła się ta udręka, zdruzgotana Tamara odkryła, że postać z obrazu wcale jej nie przypomina. Kilkuletnia dziewczynka sama więc sięgnęła po farby, aby sprawdzić, czy uchwycenie podobieństwa jest w obrazach w ogóle możliwe. Tak właśnie powstało pierwsze w jej życiu dzieło – portret młodszej siostry Lilianny.

Zadebiutowała w 1922 roku na paryskiej wystawie Salon d’Automne (Salonu Jesiennego). Szybko zdobyła uznanie publiczności i zainteresowanie prasy. Do Paryża przyjechała raptem cztery lata wcześniej w 1918 roku, uciekając z mężem i córką z Petersburga ogarniętego rewolucją październikową. Zachęcona przez siostrę, studentkę architektury, zapisała się do prywatnej szkoły artystycznej. Z jednej strony rozwijała swoją dawną pasję, a z drugiej ― chciała na malarstwie dobrze zarabiać i utrzymać w ten sposób rodzinę.

Łempicka doskonale wpisała swoją twórczość w nurt art déco, łącząc prostotę form z dekoracyjnością, a nowoczesność z nawiązywaniem do sztuki dawnych epok. „Nienasycona seksualnie, teatralna, elegancka, bystra i utalentowana”. Tak określano polską malarkę. Niewątpliwy talent artystyczny początkująca artystka wzmacniała doskonałą autokreacją. Zniknęła Maria Łempicka, z domu Gurwik-Górska ― narodziła się Tamara de Lempicka. Do dziś nie wiadomo, gdzie i kiedy się urodziła: w Warszawie czy Moskwie, w 1896 czy 1898 roku?

W 1938 roku Łempicka zdecydowała się na wyjazd do Stanów Zjednoczonych wraz z drugim mężem, austro-węgierskim baronem Raoulem Kuffnerem. W latach czterdziestych w Hollywood początkowo zyskała rozgłos dzięki barwnej legendzie artystki-dekadentki oraz znakomitym przyjęciom, jakie urządzała z mężem.

Jej obrazy w swoich kolekcjach posiadają artyści znani na całym świecie Madonna, Barbra Streisand i Jack Nicholson. Na aukcjach malarstwo Tamary Łempickiej osiąga zawrotne ceny – wśród najdrożej sprzedawanych artystek uplasowała się na trzecim miejscu. Jej prace są masowo reprodukowane w formie obrazów i wydruków, także na tapetach, serwetnikach, biżuterii, kartach do gry i na czym tylko można sobie wyobrazić. Malowała głównie portrety i martwe natury, ale przede wszystkim akty, które zdobiły salony zamożnych mieszczan. Arystokratki i żony bogatych przemysłowców masowo zamawiały u niej portrety, najczęściej naturalnej wielkości. Ilość tych zamówień powodowała niemal masową produkcję obrazów, Łempicka malowała niekiedy po kilkanaście godzin dziennie.

Niestety, zmiany w powojennej sztuce sprawiły jednak, że wypracowana przez nią estetyka przestała się podobać. Malarka eksperymentowała jeszcze z nowymi prądami artystycznymi, ale powoli porzucała malarstwo. Zmarła w 18 marca 1980 roku. w Meksyku. Prochy artystki ― zgodnie z jej życzeniem ― rozsypano nad kraterem wulkanu Popocatepetl.

KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI

Tamara Łempicka - artystka niekonwencjonalna w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI