16 maja 1982 r. śmiercią samobójczą zginął Jerzy Krzysztoń - polski prozaik, dramaturg, reportażysta i autor przekładów z języków anglosaskich, Na język polski przełożył między innymi prozę Andersona, Powella, Bierce'a. Doświadczył wywózki do ZSRR w 1940 r. i tułaczki po świecie tak jak wielu naszych rodaków. Kruchy psychicznie pisarz nigdy nie uległ zakusom Służby Bezpieczeństwa.
Przez wiele lat jego przeżycia wojenne nie znalazły odzwierciedlenia w jego twórczości pisarskiej, ale w latach siedemdziesiątych pisarz poczuł, że musi oddać sprawiedliwość ludziom, którzy doświadczyli podobnego do jego losu. Na fali tego głębokiego przekonania powstały dwie części opowieści bazujących na jego przeżyciach wojennych: „Wielbłąd na stepie” i „Krzyż Południa”.
Z Grodna, miasta dzieciństwa, wraz z matką i bratem został w 1940 wywieziony do Kazachstanu. P dwóch latach ewakuowany z armią Andersa na Bliski Wschód - Persja, Indie, Uganda to kolejne etapy wędrówki, dla Krzysztonia to miedzy innymi życie w organizowanych tam polskich szkołach i organizacji harcerskiej, a przede wszystkim ogromne doświadczenie, które miało decydujący wpływ na jego późniejsze życie i twórczość.
Do Polski wrócił w 1948, rok później debiutował opowiadaniem "Wspomnienie indyjskie" opublikowanym w "Tygodniku Powszechnym". Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim ukończył filologię polską (1953) i angielską (1955). Z początkiem lat pięćdziesiątych zamieszkał w Warszawie, gdzie pracował jako dziennikarz, potem, od 1958 jako szef działu kultury w miesięczniku "Więź", a od 1962 do 1976 jako kierownik Redakcji Adaptacji Słuchowisk w Polskim Radiu. Słuchowisko radiowe stało się specjalnością Krzysztonia, on sam był w tej dziedzinie autorytetem, a jego dramaty radiowe są przykładami wysokiej próby literackiej i rozumienia radia. Były wielokrotnie nagradzane na konkursach polskich i międzynarodowych, przekładane na języki obce. Wśród nich są takie, jak: "Towarzysz N." (1965), "Pierwsza na świecie w Chicago!" (1966), "Alibi czyli igraszki rodzinne" (1968), "Zwolnienie mam do niedzieli" (1970), "Noc na Zaporożu" (1972), "Sakramencka ulewa" (1973), "Arcywit" (1976), "Wezwać anioła stróża!" (1977). Kilka z nich zostało przeniesionych na scenę teatru dramatycznego.
"Radiowe utwory Krzysztonia - jak pisała w 1977 Sława Bardijewska - jednoczą żywioł dramatyczny, liryczny i epicki, a organizują go tak swoiście według prawideł sztuki fonicznej, i niekiedy w sposób tak doskonały, że powstają w ten sposób dzieła modelowe dla - rodzącej się dopiero, jeszcze nie w pełni sformułowanej - estetyki radia." Z myślą o scenie teatralnej Krzysztoń napisał dramaty: "Rodzina pechowców" (1958), "Dom nawiedzony" (1959), "Rocznica mercedesa" (1962), "Nazajutrz po wojnie" (także scenariusz telewizyjny, 1965), "Ten nieznajomy" (1965), "Chłopcy spod Verdun" (1966), "Panna Radosna" (1970). Jego słuchowiska radiowe wydane zostały w 1976 w tomie "Polonus w opałach". Z radiem wiąże się także zbiór felietonów "Poczta literacka" (wyd. 1985), które Krzysztoń pisał na radiową antenę i wydana w 1969 antologia "Teatr wyobraźni. Słuchowiska radiowe", której był redaktorem i autorem wyboru tekstów.
Jego proza, a także twórczość radiowa, w przeważającej mierze wiąże się z jego przeżyciami wojennymi, ma charakter wspomnieniowy, pokazuje konflikty pokoleń wojennego i powojennego. Krzysztoń przedstawia, jak pisze Jacek Łukasiewicz, "zagadnienie wojennej mitologii i prawdy z perspektywy nowej rzeczywistości; łączy elementy rodzajowe z metaforyczno-symbolicznymi, sięga do konwencji czarnego humoru." Wydał tomy: "Opowiadania indyjskie" (1953), "Sekret i inne opowiadania" (1956), "Sandżu i Paweł" (1959), "Złote gody" (1965), "Panna Radosna" (1969), "Cyrograf dojrzałości" (1975), powieść "Kamienne niebo" (1958), na podstawie której powstał słynny film pod tym samym tytułem.
Wspomnienia z dzieciństwa i przeżycia wojenne autora znaleźć można także w powieściach "Wielbłąd na stepie" (1978) i "Krzyż Południa" (1983). W 1981 ukazała się szeroko komentowana i wysoko oceniona trzytomowa powieść Krzysztonia "Obłęd", obrazująca najnowsze czasy w Polsce, odwołująca się do mitu Odyseusza i innych toposów literatury europejskiej, która była przede wszystkim literackim zapisem choroby psychicznej wywołanej przez chaos współczesnej rzeczywistości.
Doceniany za swą różnoraką twórczość, nie odnalazł szczęścia w życiu osobistym. Umarł śmiercią samobójczą, wyskakując 16 maja 1982 roku z okna swego mieszkania przy ulicy Madalińskiego w Warszawie.
…Tak więc kończy się obłęd mój, drodzy bracia i siostry, a a zaczyna się wasz, który trwać będzie przez pokolenia. Nadszedł kres moich wyznań, i nic więcej nie powiem…
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Jerzy Krzysztoń w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.