Polski krytyk literacki i filmowy, poeta, prozaik, dramaturg, teoretyk filmu, tłumacz, szachista. Drogę twórczą rozpoczął jako prozaik, prowadził ożywioną działalność krytycznoliteracką i publicystyczną, interesował się również kinematografem od początku jego istnienia, pisywał także recenzje filmowe. Nie miał jednak szczęścia do nadmiernej popularności. Pisarza, którego idee wyprzedzały teorie wysnuwane przez największe umysły epoki, a powieść uznana została za jedną z najwybitniejszych dzieł XX wieku, przyćmiły inne osobistości stulecia.
Wzbudzający kontrowersje, niezważający na konwenanse twórca nie był do końca zrozumiany przez swoje środowisko. Należy przyznać, że solidnie na to zapracował. Pisarz ganił współczesnych mu pisarzy za brak programu literackiego – tzw. programofobię, niezrozumialstwo, czyli nieczytelność dzieł, powielanie cudzych pomysłów i pogoń za zachodnimi poetykami. Uważał, że polska literatura kopiuje zagranicznych twórców, a podejście pisarzy sprawia, że nie jest ona w stanie wytworzyć niczego oryginalnego. Surowo oceniał dzieła Brzozowskiego (którego także bronił i doceniał), Witkacego (ten nazwał go zresztą w odwecie naturą „doskonale nieartystyczną”), Gombrowicza, wzorującego się przecież być może na utworach Irzykowskiego, a także teksty Nałkowskiej, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej czy futurystów.
Choć jego dzieła zdobyły pewne uznanie, nie wpisały się w kanon obowiązkowych lektur. Największe marzenie Irzykowskiego – dotarcie do szerokiego grona odbiorców – nigdy w pełni się nie spełniło.
Dlaczego wspominamy go dzisiaj? Otóż ostatnie lata jego życia przypadły na czas wojny. Mocno angażował się wtedy w działalność konspiracyjną, wykładał także na tajnych kompletach. W czasie jej trwania mieszkał w Warszawie, gdzie zastało go powstanie. Podczas przedzierania się przez walczącą Warszawę w nocy między 9 a 10 sierpnia Irzykowski został ranny w nogę – pojedynczy strzał zmiażdżył mu kość. To był początek tragedii. W tamtych warunkach nie doczekał się właściwej opieki medycznej. Wrzody, wszy i biegunka stale pogorszały jego i tak ciężki stan - wynik ogólnego zakażenia. Karol Irzykowski zmarł 2 listopada 1944 roku. Pochowano go na cmentarzu w Żyrardowie. Mimo okupacji i niedawnego zakończenia powstańczych walk kościół w czasie pogrzebu był oświetlony i przystrojony, ceremonii pożegnalnej przygrywały organy. Zagrano nawet marsz żałobny Chopina.
Do gimnazjum uczęszczał w Brzeżanach, Złoczowie i we Lwowie. Studiował germanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, pod kierunkiem R. M. Wernera, który był wydawcą i komentatorem twórczości F. Hebbla. Z powodu utraty majątku przez ojca, zmuszony był przerwać studia i zaczął pracować jako nauczyciel w gimnazjum w Brzeżanach.
Następnie osiedlił się we Lwowie, gdzie pracował jako stenograf i sprawozdawca sądowy i parlamentarny, prowadził między innymi stenogram wykładów i odczytów wygłaszanych przez S. Brzozowskiego. Współpracował z Lwowskimi gazetami, głównie z „Przeglądem Społecznym, Politycznym i Literackim”.
Przeniósł się do Krakowa i podjął pracę w rządowej agencji prasowej (jako stenograf-korespondent) oraz redakcji dziennika „Nowa Reforma”.
Po I wojnie światowej przeniósł się do Warszawy, gdzie był kierownikiem biura stenogramów w Sejmie, prowadził ożywioną działalność krytycznoliteracką i publicystyczną, współpracował ze "Skamandrem", "Wiadomościami Literackimi", pisywał recenzje teatralne między innymi w „Robotniku” i „Pionie”.
W czasie okupacji brał udział w warszawskim konspiracyjnym życiu literackim. W Powstaniu Warszawskim uległy zniszczeniu rękopisy prac, które wówczas przygotowywał. Na skutek ran odniesionych w powstaniu zmarł 2 listopada 1944 r. w szpitalu w Żyrardowie.
O życiu i twórczości Karola Irzykowskiego przeczytacie Państwo w dziale historia-kultura Polonijnej Agencji Informacyjnej.
Karol Irzykowski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
