Irena Regina Jessy Maria Wieniawska znana także jako Lady Dean Paul oraz – nieco szerzej – z artystycznego pseudonimu Poldowski była najmłodszym dzieckiem polskiego skrzypka i kompozytora – Henryka Wieniawskiego i Izabeli Hampton-Wieniawskiej, a zarazem jedynym z tej rodziny, które obrało karierę muzyczną.
Przyszła na świat w Ixelles w pobliżu Brukseli 16 maja 1879 r., a więc na dziesięć i pół miesiąca przed śmiercią ojca. Po zgonie Henryka Wieniawskiego, który nastąpił 31 marca 1880 r. w Moskwie, żona skrzypka wyjechała wraz z dziećmi na kilka miesięcy do Londynu. Po powrocie do Brukseli ponownie zamieszkała z małą Ireną i pozostałym potomstwem przy Rue de Florence 24. Tutaj rozpoczął się proces muzycznej edukacji przyszłej kompozytorki i pianistki. Pierwsze próby twórcze podjęła ona bardzo wcześnie (prawdopodobnie w wieku pięciu lat), już jako mała dziewczynka występowała też publicznie. W 1893 r. wykonała dwa lub trzy własne utwory.
Jak już powiedzieliśmy swojego wielkiego ojca Irena nie mogła pamiętać – Henryk Wieniawski zmarł zanim ukończyła zaledwie jedenasty miesiąc życia. Odebrała jednak gruntowne wykształcenie muzyczne, już od najwcześniejszych lat wykazując niepospolity talent pianistyczny. Chociaż w swoim dojrzałym życiu nie stroniła od publicznych występów (kreowała np. partię solową w swoim Pat Malone’s Wake na fortepian i orkiestrę w 1919 roku), jej właściwym powołaniem miała się okazać kompozycja. W arkana tej sztuki kilkunastoletnią Irenę wprowadzał wybitny muzykolog i kompozytor belgijski François Auguste Gevaert. W późniejszym okresie, już po swym niezbyt szczęśliwym zamążpójściu za angielskiego baroneta Sir Aubreya Deana Paula (w 1900 roku), Wieniawska powracała jeszcze kilkakrotnie do swych muzycznych studiów, przy czym największe znaczenie w jej rozwoju artystycznym odegrał Vincent d’Indy (w paryskiej Schola Cantorum). Pod swoim panieńskim nazwiskiem opublikowała tylko dwie wczesne pieśni skomponowane na przełomie lat 1899/1900, w oficynie wydawniczej Chappell. Później związała się na stałe z wydawnictwem Chestera, gdzie drukowała swe dzieła pod wspomnianym pseudonimem Poldowski.
Związki Ireny Wieniawskiej z rodzinnym krajem ojca nie były silne. Chociaż nie wyrzekła się swego polskiego pochodzenia, nigdy specjalnie nie zabiegała o nawiązanie ściślejszych kontaktów z muzykami pochodzącymi z kraju, który przez większą część jej życia był całkowicie wymazany z politycznej mapy Europy. Jeśli wziąć pod uwagę czysto zewnętrzne kwestie metrykalne, to można Poldowski uznać za artystkę przynależną do generacji kompozytorów młodopolskich: Irena Wieniawska była o trzy lata młodsza od Mieczysława Karłowicza (1876-1909) i Eugeniusza Morawskiego (1876-1948), była rówieśniczką Grzegorza Fitelberga (1879-1953) i tylko nieznacznie starsza od Karola Szymanowskiego (1882-1937) czy Ludomira Różyckiego (1884-1953).
Nieco bliższa znajomość łączyła Wieniawską z Szymanowskim, w czym pewną rolę odegrał wybitny skrzypek Paweł Kochański. Przyjacielowi Szymanowskiego zadedykowała ona m.in. przejmującą Berceuse de l’enfant mourant (Kołysankę dla umierającego dziecka) na fortepian z 1923 roku. Kompozycja ta, napisana po śmierci syna, wzorowana po części na Berceuse élégiaque Ferruccia Busoniego, orkiestrowej miniaturze, w której charakterystyczny dla kołysanki puls w zadziwiający sposób został stopiony z elementami typowymi dla stylu żałobnego.
O randze talentu Poldowski świadczą przede wszystkim jej pieśni, których ogółem skomponowała blisko 40, z czego 22 do tekstów Paula Verlaine’a. Pieśni Wieniawskiej, obok pewnych podobieństw do kompozycji Debussy’ego czy Fauré’ego, mają elementy nowatorskie, chociaż pokrewne z pieśniami Szymanowskiego.
W doborze tekstów służących za kanwę dla twórczości pieśniarskiej Wieniawskiej, zdecydowanie wyróżnia się też – tak typowa dla tej epoki – fascynacja tradycją commedia dell’arte, która urosła do rangi intelektualnej mody, znaczonej przez tak wybitne dzieła, jak Sonata wiolonczelowa Debussy’ego, Ariadna na Naksos (1912) Straussa, Pierrot lunaire (1913) Schönberga, Arlecchino (1917) Busoniego, Miłość do trzech pomarańczy (1919) Prokofiewa czy Mandragora (1920) Szymanowskiego. Spośród utworów Wieniawskiej, w których odniesienia poetyckie do starej włoskiej komedii all’improvviso odgrywają szczególną rolę, wymienić trzeba co najmniej trzy wybitne pieśni do poezji Verlaine’a: Kolombinę (1913), Le Faune (1919) oraz wspomniane już Fantoches.
Poldowski była z pewnością obywatelką świata, o czym świadczą zarówno najważniejsze miejsca jej artystycznej aktywności (Bruksela, Paryż, Londyn), jak i krąg literackich zainteresowań. Ale okazała się też ona pierwszą polską kompozytorką od czasu Marii Szymanowskiej, która zdołała osiągnąć międzynarodowy, acz krótkotrwały rozgłos.
Irena Wieniawska w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
